20 Φεβρουαρίου, 2007

Ο Λαβύρινθος του Πάνα

Posted in ταινίες, Σκέψεις στις 10:08 μμ από Διγέλαδος

Μια ταινία – παραμύθι για μεγάλους. Αυτό που μου τράβηξε το ενδιαφέρον, τόσο ώστε να το αναλύσω λίγο συμβολικά, είναι το ότι αποτελείται από μια καινούρια μυθοπλασία κι ενός σκηνοθέτη μάλιστα (Ντελ Τόρο). Δηλαδή δεν είναι κανένας παλιός μύθος, ή κάποιο παραμύθι, που θα έχει αναλυθεί ήδη πόσες φόρες. Όμως τελικά όπως και κάθε μύθος ή παραμύθι δεν μπορεί να μην περιέχει κάποια βασικά αρχέτυπα. Αντί να χρησιμοποιούνται κάποια άλλα πιο προσωπικά σύμβολα για τον σκηνοθέτη, που ίσως θα έχει για τον καθένα μια διαφορετική εξήγηση, η ταινία εκμεταλλεύεται τα αρχέτυπα για να περάσει αυτό που θέλει κατευθείαν στο κοινό. Είναι κλειδιά που ξυπνούν κομμάτια του εξελιγμένου υποσυνείδητού μας και γι’ αυτό μας ελκύουν κάθε φόρα. Αυτή η έλξη (και τα εκπληκτικά εφέ) είναι που κάνει τους υποψήφιους θεατές τις ταινίας να μαζεύονται σε ένα αυξανόμενο αριθμό για να προμηθευτούν ένα εισιτήριο (όπως κι εγώ) και γι’ αυτό το λόγο αφιέρωσε τη ζωή του ο Γιουνγκ.

Μιλώντας όμως για την εξέλιξη του υποσυνείδητου, θα πρέπει να μιλήσουμε και για το σύμβολο που την εκφράζει, το όποιο είναι ο λαβύρινθος. Για να έρθουμε σε επαφή με το ασυνείδητό μας, την πηγή της εξέλιξής μας, θα πρέπει να γυρίσουμε στο κέντρο του λαβύρινθου και να βρούμε τα βασικά ένστικτά μας, τα όποια συνέχεια προσπαθούμε να τα καταστείλουμε. Όπως ο Θησέας στο λαβύρινθο της Κνωσού, ο οποίος αντιμετώπισε τον Μινώταυρο, μισό άνθρωπο μισό ζώο. Και στην περίπτωση της ταινίας είναι ο Πάνας (ένα θεϊκό ων, μισός άνθρωπος – μισός γίδα), ή καλύτερα ο Σάτυρος. Όμως ο λαβύρινθος μπορεί να συμβολίζει κι άλλα πράγματα, όπως ο δρόμος της μύησης της ενηλικίωσης για τη μικρή ηρωίδα, ή για τη λύτρωση, ή για να βρει ένα πανέμορφο κόσμο στον οποίο θα είναι μια πριγκίπισσα.

Κι έτσι φτάσαμε σε δυο άλλα μεγάλα αρχέτυπα. Το ένα αρχέτυπο είναι του trickster, του «απατεώνα», του σάτυρου, του Φαύνου όπως είναι και το πραγματικό όνομα του «Πάνα» στην ταινία (μεταφράστηκε ως Πάνας στα αγγλικά για να μπορεί να θυμίζει κάτι στους αγγλόφωνους θεατές, ο οποίος φυσικά είναι συνδεδεμένος και με τον σάτυρο / φαύνο) Είναι ο χαρακτήρας που θα καθοδηγήσει την μικρή ηρωίδα στην αναζήτησή της για τη λύτρωση, αλλά με αινίγματα, τρικ, και βάζοντας τη σε τεστ. Εξάλλου είπε και η υπηρέτρια- δεύτερη μητέρα-στην ηρωίδα ότι πρέπει να προσέχουμε τους φαύνους:

Mercedes: «My mother told me to be wary of Fauns.»

Μπορεί να αντιπροσωπεύει τη φύση, μιας και μπορούμε να παρατηρήσουμε τη ξύλινη υφή του δέρματός του. Επίσης βλέποντας την απάθεια του και την αδιαφορία του για το αν θα περάσει η μικρή ηρωίδα τις διάφορες δοκιμασίες, μη δείχνοντας κάποια κατανόηση ή συμπαράσταση, βλέπουμε την καθαρή μορφή της ουδετερότητας. Όπως ένας αμερόληπτος δικαστής ή ένας κριτής που αποφάσιζε στην αρχαία θρησκεία της Αιγύπτου αν θα πάνε στο δικό τους «παράδεισο» ή ακόμα και τη Σφίγγα με τα αινίγματα της ή τέλος και την ίδια ζωή, την οποία πολλές φορές την αποκαλούμε «άδικη».

Το άλλο μεγάλο αρχέτυπο είναι αυτό της ίδιας της μικρής ηρωίδας. Το ηρωικό αρχέτυπο, διακρίνεται από την αρχή της ταινίας μέχρι το τέλος. Ένας ήρωας που από κοινός θνητός, προσπαθεί να φτάσει την αθανασία. Μια σταχτοπούτα που προσπαθεί να γίνει πριγκίπισσα. Περνάει από δοκιμασίες για να το πετύχει. Άλλοτε τα καταφέρνει κι άλλοτε δεν τα καταφέρνει όπως στην πραγματική ζωή. Δηλαδή δείχνει τον γενικό αγώνα μας στη ζωή και την ανάγκη για την ολοκλήρωσή / εξέλιξή μας. Το ότι είναι και παιδί μας παραπέμπει σε ένα άλλο αρχέτυπο. Αυτό του αιώνιου παιδιού. Ένα αρχέτυπο που στους ενήλικες ξυπνάει την ανάμνηση της αθωότητας και αγνότητας. Θα μπορέσει η ηρωίδα να την κρατήσει ως το τέλος;

Ο αδελφός της, το θεϊκό παιδί στην αγκαλιά της όπως φαίνεται στην πρωτομή ενός βράχου στο κέντρο του λαβύρινθου-μοντέλου το οποίο μας παραπέμπει στην Παναγία με το θεάνθρωπο γιο της που μας υπενθυμίζει τις θυσίες που έκανε για αυτόν.

Η Διπλή μητέρα. Η βιολογική μητέρα της μικρής ηρωίδας, αλλά και η δεύτερη μητέρα, ίσως και πιο πραγματική γιατί αυτή θα την βοηθάει στην αναζήτησή της και αυτή θα τις δίνει τις συμβολές. Επίσης δείχνει το ακέραιο ήθος όταν δοκιμάζεται. Αρχίζει σιγά-σιγά να παίρνει τη θέση της βιολογικής μητέρας. Η βιολογική μητέρα έχει πια υποκύψει στην επιρροή του συζύγου της, αλλά φυσικά για το καλό της κόρης. Αυτό δείχνει πρόνοια, προστατευτικότητα και σύνεση. Όμως όντως τελικά θα αντικατασταθεί από τη δεύτερη μητέρα και είναι έμμεσα συνδεδεμένο με την αναγέννηση της μικρής ηρωίδας και την ολοκληρωτική της αφοσίωση στην αναζήτησή της.

Τέλος μπορεί να αναφερθεί και η αρνητική ώψη του πατρικού αρχέτυπου του κακού πατριού της ηρωίδας. Εδώ κλασσικά βλέπουμε ένα αντιπρότυπο το οποίο θέλει την υπακοή και την υποταγή μας.

Εκτός από αυτά τα κλασσικά αρχέτυπα. Έχουμε κι άλλα σύμβολα, μοτίβα, χαρακτήρες που έχουν ξαναχρησιμοποιηθεί σε άλλους μύθους, τα οποία μπορούν εύκολα να ερμηνευθούν σύμφωνα με το περιεχόμενο της ταινίας.

Ο χλωμός άνθρωπος (the pale man): Οι εικόνες στον τοίχο δίπλα του μας παραπέμπει στον μύθο του θέου Κρόνου που καταβροχθίζει το παιδί του από το κεφάλι, (δες τον αποκρουστικό πίνακα του Goya εδώ) αν και ο σκηνοθέτης μας λέει ότι απλώς είναι μια άλλη μορφή του Φαύνου, του αρχέτυπου του απατεώνα, είναι ίσως μια εκτελεστική μορφή αυτού του αρχέτυπου. Μπορεί να είναι η απρόσωπη διαφθαρμένη αρχή, την οποία πρέπει να υπακούσεις. Τελικά όμως μήπως η δοκιμασία είναι να μην την υπακούσεις και εναντιωθείς σε αυτήν την αρχή;

Τα φρούτα που προσφέρει ως πειρασμό, είναι μια δοκιμασία που μας παραπέμπει και στις σηρήνες του Ομήρου που έβαζαν σε πειρασμό με την πανέμορφη φωνή τους όλους τους ταξιδιώτες με την κατάληξή τους στο θάνατο. Τελικά εκεί που νομίζουμε ότι έχουμε κάποια ελευθερία στις επιλογές μας, μάλλον τα βασικά ένστικτά μας μας λένε το αντίθετο.

Το μεγάλο βατράχι που έχει φάει τα πάντα συμβολίζει τους πλούσιους και την απληστία τους όπως και στην ταινία Spirited Away του Μιγιαζάκι.

Το ρολόι του Λοχαγού και κακού πατριού στο ρολόι του Captain Hook, είναι η υπενθύμιση του ηρωικού θανάτου που ήρθε στον δικό του ήρωα και που θα θελε να έρθει σε αυτόν (ή φοβάται το χρόνο και την ώρα που πλησιάζει). Κι ένα σύμβολο περηφάνιας.

——————————————————————-

Αν ήταν όλα ένα όνειρο, τότε άνετα το κάθε πράγμα φανταστικό που έβλεπε η ηρωίδα θα μπορούσαν να συμβολίζουν απλώς τα γεγονότα που της συνέβαιναν παράλληλα στη ζωή της. Δεν θέλω όμως να ποια είναι αυτά, γιατί έτσι θα εξιστορήσω όλη τη πλοκή της ταινίας…

Μόνιμος σύνδεσμος 3 Σχόλια

18 Φεβρουαρίου, 2007

Μαγικό Κουτί

Posted in Περιπέτειες, Φανταζύ στις 9:50 πμ από Διγέλαδος

Πρέπει να το βρούμε αυτό το κουτί. Θα είναι στο γραφείο του. Τι λες;

«Σίγουρα εκεί θα είναι» μου λέει η φίλη μου.

«Πρέπει να δοκιμάσουμε» μας παρακινεί και η άλλη φίλη μου.

Τώρα που λείπει από το γραφείο. Είναι η καλύτερη ευκαιρία.

«Ναι, πάμε» συνεχίζει η μια φίλη μου.

«Ναι» συμφωνεί και η άλλη φίλη μου.

 Μπαίνουμε μέσα. Είναι ένα κλασσικό γραφείο, με τη βιβλιοθήκη και τα ράφια του. Με το κλασσικό καφέ γραφείο και τη πολυθρόνα. Όμως το κουτί είναι άφαντο. Είναι η μόνη μας διέξοδο αυτό το κουτί. Με αυτό θα γλυτώσουμε απ’ όλα. Πόσο το ποθούμε. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο πια να περάσουμε μέσα από αυτό στην άλλη διάσταση. Στον κόσμο μας. 

«Δεν είναι εδώ!» Αναφωνεί η μια φίλη μου.

«Ούτε εγώ το βρίσκω!» φωνάζει αγχωμένη η άλλη φίλη μου. 

Μήπως το έβαλε κάπου στο γραφείο της γραμματέας του; Πάμε να κοιτάξουμε εκεί!

Συμφωνούν και με ακολουθούν γρήγορα, γιατί ο χρόνος μας πιέζει. Σύντομα θα γυρίσει.  Όμως δεν το βρίσκουμε ούτε εκεί.

«Δεν είναι εδώ, τί θα κάνουμε;»

«Γρήγορα να μπούμε μέσα στο γραφείο, να κρυφτούμε»

Μπαίνουμε μέσα. Και τότε παρατηρούμε κάτι σαν κουτί, τσάντα στο πρώτο ράφι από το δάπεδο. Δεν ήταν όμως το ίδιο το κουτί που ψάχναμε.

«Αυτό πρέπει να μας κάνει!» λέει η μια φίλη μου.

Και οι τρεις σκεφτόμαστε ότι δεν είναι αυτό από μέσα μας.

«Αυτό είναι δεν γίνεται, δεν γίνεται αλλιώς!» λέει η δεύτερη φίλη μου.

Ακούμε βήματα, τρομάζουμε. Αυτός είναι έρχεται. Το χερούλι της πόρτας του γραφείου αρχίζει να μετακινείται. Εμείς τρέχουμε προς το κουτί. Δεν έχουμε άλλη λύση. Σκύβουμε και γονατίζουμε και οι τρεις. Τη στιγμή που ανοίγει την πόρτα, εμείς το ανοίγουμε. Παίρνουμε φόρα και βουτάμε μέσα με τα κεφάλια σαν κάποιοι αδέξιοι κολυμβητές. Το μόνο που καταφέρνουμε όμως είναι να κουτουλήσουμε τα τρία κεφάλια μας. Δεν μπήκαμε μέσαμε. Είμαστε ακόμα στο γραφείο και τα κεφάλια μας πονάνε. Ο κύριος μας κοιτάει έκπληκτος. 

«Καλά τι κάνετε εσείς εδώ; Γρήγορα έξω!» Μας φωνάζει θυμωμένος.

Εμείς δεν μπορούμε τίποτα άλλο να κάνουμε παρά να υπακούσουμε. 

Μόνιμος σύνδεσμος Σχολιάστε